چرا کودکان حسادت می کنند؟

 

ورود نوزاد دوم در خانواده برای کودک یک بحران بزرگ را بوجود می آورد. او که تا آن زمان مورد توجه والدین بوده است با آمدن نوزادی دیگر موقعیتش را در خطر می بیند، این وظیفه والدین است که با رفتارهای مناسب خود محیط را برای او آرام نگاه دارند و با محبتشان وضعیت کودک را متعادلتر کنند.

یکی از شایعترین واکنشهایی که اغلب کودکان موقع بروز عامل رقابت از خود نشان می دهند حسادت است. شناخت و درمان این نوع واکنش ها در کودکان حایز اهمیت است زیرا این حالت علاوه بر ایجاد عصبانیت، تنفر و احساس خود کم بینی ،باعث می شود که در سنین بالاتر شخص به علت این اخلاق ناپسند در محیط و اجتماع تنها بماند.

حسادت غالباً با ترس درونی و خشم توام است اکثر قریب به اتفاق پژوهشگران عقیده دارند که حسادت در دختران بیشتر از پسران است.

بچه ها در اثر اینکه بیشتر یا کمتر مورد توجه والدین خویش قرار می گیرند در خانه نسبت به هم حسادت می ورزند وقتی بچه ای متولد می شود خواهران یا برادران بزرگتر او از این جهت که محبت مادر متوجه نوزاد می شود ناراحت می شوند و نسبت به او حسادت می ورزند قبل از ورود به مدرسه بچه ها حسادت خود را نسبت به کودک کوچکتر از خود به صورت کتک زدن او ظاهر می سازند، گاهی حضور اورا در خانه ندیده می گیرند و وجود او را انکار می کنند گاهی اوقات حسادت خود را به صورت تغییر رفتار خود نشان می دهند. مثلاً رختخواب خود را تر می کند و یا به مکیدن شست خود مبادرت می ورزد. و گاهی اوقات از خوردن غذا خود داری می کند و یا از برخورد با اشیاء ترس نشان می دهند هدف بچه ها از اجرای اینگونه اعمال ،جلب توجه مادر و منحصر نمودن علاقه و محبت او نسبت به خویشتن است در حقیقت آنها از این وسیله دفاعی برای برخورد با موقعیت نامطلوب استفاده می کنند.

حسادت در میان بچه ها در سالهای سوم و چهارم زندگی بیش از سایر اوقات است آزمایش ها نشان داده که از هر 3 بچه حدود 2 نفر آنها دختر هستند، بچه های باهوش تر بیشتر از بچه های کم هوش حسادت می ورزند بچه ها ئیکه اختلاف سنی آنها از یکسال و نیم تا سه و نیم باشد بیشتر حسود هستند. بچه های اول معمولاً بیشتر از بچه های دیگر حسادت می ورزند زیرا آنها مدتها گل سرسبد خانواده محسوب می شوند و علاقه و محبتهای افراد خانواده متوجه آنها بوده است.

اگر مادر بچه های خود را بیش از حد مورد توجه قرار ندهد بچه ها کمتر بهم حسادت می کنند.

یکی از عوامل موثر در پیدایش حسادت عدم اتخاذ یک روش در تنبیه و تشویق بچه ها است.

اگر ذهن بچه های بزرگتر را برای تولد نوزاد آماده کنند کمتر نسبت به نوزاد حسادت می ورزند گاهی بچه ها نسبت به اعضاء خانواده یا افرادی که مانع مصاحبت مادر با ایشان می شوند حسادت می کنند. به تدریج که بچه از محیط خانواده دور می شود و با افراد بیشتری ارتباط پیدا می کند، حسادت او نسبت به برادران و خواهران خود کم می شود.

پس از ورود به مدرسه و شرکت در کلاس حسادت بچه ها نسبت به افراد همسن و همکلاسی ظاهر می شود معمولاً شاگردانی که توجه معلم را به خود جلب می کنند و در دروس و یا ورزش و اموراجتماعی بیشتر از دیگران فعالیت می نمایند مورد حسادت افراد همسن و یا همکلاسی خود واقع می شوند.

حسادت بچه ها در انتقاد از کارهای یکدیگر، در جرو بحث، مزاحمت، مسخره کردن، آزار رسانیدن و تحریک افراد به ضد یکدیگر ظاهر می شود در بسیاری از موارد بچه ها حسادت خود را به صورت طعنه زدن، بی اعتنایی، خیالبافی دروغ و تقلب ظاهر می سازند. محیط خانه و مدرسه نباید رقابت و هم چشمی را تشویق کند زیرا رقابت باعث پیدایش حسادت می شود ایجاد روح همکاری درمیان بچه ها و شرکت دادن آنها در بحث و مناظره منطقی مانع پیدایش حسادت درمیان ایشان خواهد شد.

قابل ذکر است که والدین در بروز شدت یا کاهش حسادت و رقابت بین کودکان خود نقش مهمی به عهده دارند والدین باید حسادت کودکان خود را بپذیرند و کوشش کنند که با محبت و صرف وقت حسادت کودک خود را کاهش دهند.

اولین وظیفه ای که والدین برای رفع و درمان حسادت در کودک بر عهده دارند پیدا کردن علت حسادت است.

چه عواملی موجب بروز حسادت می شود؟

در این مقاله به 2مورد" تولد کودک دوم " و" مقایسه میان فرزندان " می پردازیم ودر مقاله بعد،4عامل دیگررابررسی می کنیم.

1- تولد کودک دوم

فرزندان اول خانواده از فرزندان دیگر بیشتر به حسادت مبتلا می شوند زیرا قبل از تولد کودک دوم او محبوب دل خانواده و اقوام بوده ولی با حضور بچه دوم همه چیزها بین آنها تقسیم می شود. که این کار برای او خوشایند نیست. خصوصاً اگر در سن 2 تا 5 سالگی باشد توصیه ای که به والدین می شود اینست که قبل از تولد فرزند دوم تمام مسائل را برای بچه اول توضیح دهند. و اثرات مثبت برادر و خواهر داشتن و اثرات منفی تنهایی را برایش بیان نمایند. از طرف دیگر بعد از تولد فرزند دوم این مسئله را رعایت کنند که تمام حواسها و ذهنها عطف به بچه دوم نشود و در تمام کارها از بچه اول کمک گرفته و آن را در بزرگ کردن بچه دخیل نمایند.

اهمیت دادن به کودک و نظرخواهی از او این احساس را در کودک بوجود می آورد که هنوز برای خانواده اش عزیز و محترم است و احساس بزرگی می کند.

2- مقایسه میان فرزندان

هر فردی دارای قابلیتها و توانایی های ویژه خود است. یک کودک ممکن است در زمینه های خاصی پیشرفت چشم گیری داشته باشد کودکی دیگر در آن حد استعداد شکوفایی از خود نشان دهد. ولی این مسئله نباید باعث تضعیف کودک دوم شود.

اگر دوست دارید فرزند شما بیشتر تلاش کند و یا آداب و رسوم معاشرتی را بهتر رعایت کند بهتر است از راه تشویق اقدام به این کار کنید نه سرزنش و مقایسه او با دیگران. در غیر این صورت حس خشم و حسادت را در کودک به وجود می آورید.

پس کی منو دوست داری؟

                                 - آیا او نو بیشتر از من دوست داری؟

- چرا اون عزیز دردانه شماست؟

                                 - چرا همیشه حق با اونه؟

- چرا همیشه به من می‌گن شیطون؟

                                - آیا دلت می‌خواست من مثل اون بودم؟

تلاش برای برقراری عدالت بین همه فرزندان یکی از مشکل‌ترین وظایف والدین است. هر کودکی دوست دارد جایگاه ویژه و منحصر به فردی داشته باشد و به محض اینکه احساس کند کودک دیگری مورد توجه و لطف یکی از والدینش قرار دارد. دچار خشم و کینه خواهد شد.

حسادت بین خواهران و برادران یک واقعیت است و از آنجا که بعضی از کودکان نسبت به عشق دراز‌مدت والدینشان احساس عدم اطمینان می‌کنند، ممکن است به انواع نکات ریزی که بزرگسالان به آن اعتنایی ندارند توجه کنند. به محض اینکه آنها حس کنند برادر یا خواهری ترجیح داده می‌شود، مصداق‌های تبعیض‌گذاری شما را در هزار اتفاق کوچک و بزرگ دیگر نیز مشاهده می‌کنند. یک کودک خردسال وقتی می‌بیند مجبور است زودتر از خواهر یا برادر بزرگتر خود به رختخواب برود، یا اجازه ندارد یک برنامه خاص تلویزیونی را که کودکان بزرگتر تماشا می‌کنند ببیند، ممکن است احساس خشم و ناراحتی کند.

سعی کنید به کودکتان یاد بدهید به جای فکر کردن به یک ساعت یا یک روز، به دوره‌های زمانی طولانی‌تری فکر کنند و به شما اعتماد کنند

رهنمودهایی برای پاسخ‌های شما

 شما می‌توانید برای پاسخ دادن به پرسش‌های کودکتان از توضیحات مختلفی استفاده کنید، اما عمل همیشه ارزشمندتر است (در آغوش گرفتن‌های طولانی، وقت گذراندن با کودک به تنهایی، به گردش بردن او به تنهایی، تحسین کردن مهارت‌های جدیدی که او می‌آموزد، یک قصه مخصوص برای وقت خواب او).

پیام اصلی که باید به کودک بدهید این است که منصف و عادل هستید؛ هر چند ممکن است کودک شما بی‌عدالتی‌ها و نابرابری‌هایی ببیند، اما در پایان همه چیز برابر خواهد بود. سعی کنید به کودکتان یاد بدهید به جای فکر کردن به یک ساعت یا یک روز، به دوره‌های زمانی طولانی‌تری فکر کنند و به شما اعتماد کنند ؛ ممکن است یک سال طول بکشد ولی نوبت به همه آنها خواهد رسید تا عزیز دردانه باشند.

 کودکان‌تان شما را بدون هیچ‌ قید و شرطی دوست دارند، پس سزاوار این هستند که در مقابل، تک به تک آنها مورد توجه خاص شما قرار بگیرند.

 بر فردیت هر کودک و تفاوت‌ها، توانایی‌ها و موفقیت‌های هر یک از آنها تاکید کنید.

زندگی همیشه منصف نیست. خانه بهترین مکان برای یاد گرفتن این واقعیت نسبتاً ناگوار است.

پاسخ سئوال های کودک شما

پاسخ برای سنین 4-2: ما همیشه از تو عصبانی نیستیم. این طور به نظر تو می‌رسد، چون زمان‌هایی را که ما عصبانی هستیم به یاد می‌آوری اما اوقاتی را که از تو راضی هستیم فراموش می‌کنی. ما خیلی احساس خوشبختی می‌کنیم که تو پسر کوچولوی ما هستی. امروز من و تو  به پارک می‌رویم، فقط من و تو با هم.

 هر روز قسمتی از وقت خود را به کودک آزرده اختصاص دهید و مدام به او بگویید که دوستش دارید.

پاسخ برای سنین 6-4: تو همیشه سرزنش نمی‌شوی و به تدریج که بزرگتر شوی یاد می‌گیری چه کارهایی بد است و دیگر آنها را انجام نخواهی داد. سارا از تو کوچکتر است و هنوز کارهای بد را تشخیص نمی‌دهد. تو از او خیلی بزرگتری، شاید به همین خاطر است که ما از تو انتظار داریم همیشه مثل افراد بزرگسال رفتار کنی، که البته منصفانه نیست، بخصوص که تو بیشتر اوقات یادت هست که باید بچه خوبی باشی. ما واقعا تو را خیلی دوست داریم.

پاسخ برای سنین 8- 6

می‌دانم برای تو سخت است که قبل از خواهرت به رختخواب بروی، اما از تو بزرگتر است و به اندازه تو احتیاج به خواب ندارد، علت این نیست که ما او را بیشتر از تو دوست داریم، بلکه به این  خاطر است که اگر تو تا دیر وقت بیدار بمانی خیلی خسته می‌شوی و در نتیجه روز بعد در مدرسه به تو خوش نمی‌گذرد، در حالی که ما دوست داریم تو شاد باشی و کارهایت را خوب انجام بدهی. خواهر تو فقط به این علت اجازه دارد تا دیر وقت بیدار بماند و آن برنامه مستند را تماشا کند که به درس‌های او مربوط است. هنگام تعطیلات تو هم می‌توانی گاهی اوقات بیشتر بیدار بمانی، چون می‌توانی صبح روز بعد بیشتر بخوابی.

پاسخ برای سنین 11- 8

می‌دانم که او بچه کوچک خانواده است و بعضی وقت‌ها کارهای بدی می‌کند و ما او را دعوا نمی‌کنیم، ولی خود تو هم بعضی وقت‌ها او را لوس می‌کنی، مگر نه؟ تو برایش میوه پوست می‌کنی و بهترین تکه‌ها را به او می‌دهی و هر وقت خسته است او را روی دوشت می‌گذاری. بچه کوچک یک خانواده را معمولا همه افراد آن خانواده لوس می‌کنند. اما اگر فکر می‌کنی این کار واقعا منصفانه نیست، حرفت را بزن تا من در این باره کاری بکنم. به هر حال تو فرزند ارشد ما هستی و نزد ما جایگاه خاصی داری، و به خاطر اینکه خواهر بزرگتر خوبی هستی، من فکر می‌کنم باید امتیازاتی داشته باشی. تو می‌توانی اتاقت را از سارا جدا کنی و ما آن را هر طوری که تو دوست داشته باشی تزیین می‌کنیم. تو می‌توانی دوستانت را به اتاق خودت ببری. من هیچ وقت آرزو نکرده‌ام که تو مانند کس دیگری باشی، چون تو را همین‌طور که هستی دوست دارم.

منبع: برگرفته از کتاب" پرسشهای کودکانه" نوشته میریام استاپرد

هفت پنجره رو به عشق

 

زندگی زناشویی رابطه ای در نوع خود منحصر به فرد است که در عین روزمرگی دارای غلق ها و تسهیل کننده هایی خاص است و برای موفقیت و استحکام آن نیاز است تا این تسهیل گر ها را بشناسیم و به کار ببریم. که در زیر هفت نکته از این نکات را یادآور می شویم.

۱- اساس یک ارتباط سالم و با نشاط «مثبت فکر کردن» است. در زندگى شخصى، خانوادگى و زناشویى همواره سعى کنید به مثبت ها، موهبت ها و نعمت هایى که در اختیار دارید بیندیشید. نه به آن امورى که در اختیار ندارید.

۲- گذشت و عفو عنصر اصلى استمرار و استحکام پیوند زناشویى از سوى هر یک از زوج هاست. لذا از خطاهاى یکدیگر بگذرید و خطاهاى همدیگر را تحمل کنید.

۳- تشویق و ابراز تشکر از رفتارهاى مطلوب همسر، تأثیر به سزایى در تکرار و استمرار آن رفتارها دارد و انگیزه تکرار آن رفتارهاى مطلوب را بیشتر مى کند.

۴- سعى کنید مورد یا موارد سوء تفاهم یا مسائل مورد اختلاف را هرچه زودتر و هرچه صریح تر مطرح کنید و به حل و فصل آنها بپردازید. از پیش داورى، تعمیم هاى نادرست و غیر منطقى و شکل گیرى افکار منفى پرهیز کنید.

۵- زن و شوهر باید هرچه بیشتر با یکدیگر ارتباط کلامى و عاطفى برقرار کنند و سوء تفاهمات و سوء ارتباطات را هرچه زودتر شناسایى، رفع و اصلاح کنند.

گذشت و عفو عنصر اصلى استمرار و استحکام پیوند زناشویى از سوى هر یک از زوج هاست. لذا از خطاهاى یکدیگر بگذرید و خطاهاى همدیگر را تحمل کنید.

۶- لازمه ایجاد و حفظ روابط زناشویى سالم، این است که طرفین براى خصوصیات، علاقمندى ها و نیازهاى یکدیگر ارزش قائل شوند. از این رو سعى کنید به نیازها و خواست هاى همسرتان توجه کنید و حساسیت نشان دهید و بى تفاوت نباشید.

۷- وقتى در زندگى زناشویى، اختلاف نظر یا سوء تفاهمى بروز مى کند، به جاى سرزنش کردن یکدیگر و تفسیر نادرست، به شناسایى مسأله و علت یابى و سرانجام راه یابى آن بپردازید.

دکتر احمد به پژوه

برگرفته از کتاب: «عشق، زندگى»