آموزش کوهنوردی (8)

 

یکی از روشهای مهم یخ نوردی به خصوص در سطح شیب دار تا 50 درجه، روش زیر است:

صورت را به طرف شیب می کنند و با دست راست سر کلنگ را طوری می گیرند که نوک آن در یخ فرو  رود و با دست چپ انتهای کلنگ را محکم نگاه می دارند، این روش را می توان برای پایین آمدن هم به کار برد. نقطه ضعف این روش این است که به هنگام عوض کردن جای کلنگ تمام وزن بدن فقط روی دو نقطه (هر دو پا) تکیه دارد و در این هنگام هر لغزشی خطرناک است.

در پایین آمدن از شیبهای غیر دشوار رو به پایین انتهای دسته  کلنگ را در دست می گیرند و نوک تیز آن را در یخ فرو می کنند و آهسته پایین می آیند. برای این که دست خسته نشود باید مرتب پس از چندین قدم کلنگ را در دست دیگر گرفت. 

 

روش دیگرپایین آمدن از ارتفاع به صورت زیر است: صورت به طرف پایین با دست چپ سر کلنگ را می گیرند و با دست راست دسته آن را نزدیک به فرورفتگی در برف، سپس نیم خیز روی پاها می نشینند. فراموش نکنید که دندانه های عمودی کرامپن همه باید به یخ گیر کند.

روش جدید برای صعود از سطح های شیب دار یخی بر پایه اصل اتکای 3 نقطه باید باشد. در یک دست کلنگ یخ را می گیرند و  در دست دیگر یا چکش یخ یا تبر یخ. با گیر کردن دندانه های جلوی کرامپن (نیش کرامپن) به یخ هر2 دست بالا می روند، در این صورت ریتم حرکت عبارت است از: دست، پا دست و پا. ولی اگر به علت شیب زیاد سطح، این روش مشکل به نظر آمد می توان: دست، دست، پا و پا را به کار برد.

برای این که دستها خیلی خسته نشوند، بهتر است سر کلنگ یا چکش یخ و یا تبر یخ را در دست گرفت و آنها را در یخ فرو کرد و بر آنها تکیه کرد اما در مورد یخ سفت بلوری حتی با فشار زیاد هم فقط می توان چند میلی متر آن را در یخ فرو کرد و چون این مقدار ناکافی است، احتمال خطر در اینگونه جاها زیاد است. در این نوع جاها کلنگ یخ برای تکیه کردن یک دست و چکش یخ برای ضربه زدن با دست دیگر بسیار مناسب است.

در برف یخ زده یا یخ نرم لبه کلنگ برای پله کنی بسیار مناسب است و در یخ فشرده باید از نوک کلنگ استفاده کرد

در شیبهای تند در حدود 65تا70 درجه که صعود بسیار مشکل می شود باید از 2 تبر یخ استفاده کرد. محل فرود چکش در یخ در حدود 30تا40 سانتی متر بالای صورت باید باشد و پس از صعود چون صورت به موازات چکش آمد، چکش دیگر را باز در 30تا40 سانتی متر بالای صورت به یخ کوبید، تا دریخ فرو رود.

کندن پله در یخ

در برف یخ زده یا یخ نرم لبه کلنگ برای پله کنی بسیار مناسب است و در یخ فشرده باید از نوک کلنگ استفاده کرد. برای سرعت کار و خسته نشدن باید با هر 2 دست کار کرد. ضربه ها باید به صورت v باشد و هر دفعه راستای ضربه باید متناوباً یکی از این طرف و یکی از طرف دیگر باشد. باید ضربه ها را با نظم و به آرامی و با قدرت فرود آورد. گفتنی است که احتیاجی نیست که پله ها را به اندازه تمام سطح پا کند بلکه به قدری که پا به خوبی در آن گیر کند.

پله کنده شده به طور مایل و به صورت زیگزاک یابد به طرف بالا کشیده شود. هر 2 پا با فاصله  زیاد از یکدیگرنگه داشته می شود تا تعادل بیشتری برقرار گردد. فاصله پله ها از یکدیگر در حدود 30تا40 سانتی متر است. یخ نورد خوب پله های با ارتفاع زیاد را فقط برای توقف گاه پیش و پس از هر طول طناب به کار می برد. این جا دو ردیف پله به فاصله 40تا60 سانتی متر طوری کنده می شود که احتمالاً بتوان با "هم طناب" خود جا عوض کرد.  

 

در اینطور جاها با یک دست پله کندن مشکل است ولی این خوبی را دارد که می توان با دست دیگر خود را نگه داشت، اینکار در جاهای عمودی مهم است. در یخ نوردی به خصوص از نقطه نظر خوش دست بودن برای کندن پله، چکش یخ بیشتر به کار می رود، این پله ها باید به قدر کافی فاصله افقی از یکدیگر داشته باشند چون پله کندن زیاد وقت می گیرد و نیز خسته کننده است.

جایی که با نیش کرامپن (دندانه پیشین) از یخ بالا رفتن خطرناک به نظر آید در بالای توقف گاه جایی که دست به آن برسد، پله ای می کنند و آن را ابتدا برای دستگیره، سپس برای پاگیره به کار می برند و بدین صورت ادامه می دهند. در پله کندن برای پایین آمدن جایی که صورت هم به طرف نشیب باشد، داشتن کلنگی بلند کار را آسان می کند.

 اگر شیب سطح طوری زیاد بود که فقط با صورت به طرف پایین می توان پله کند، بهتر است با "پیچ یخ" طنابی ثابت کرد و با طناب فرود آمد. درجه  سختی یخ را نمی توان دقیقاً تعیین کرد زیرا روابط تغییر دهنده آن زیاد است. علاوه بر این در مورد یخ می توان برای خود برعکس سنگ پله کند و کار را آسان کرد.

درجه بندی سختی دیواره های یخی که جنس یخ آنها خوب یا متوسط باشد به صورت زیر است:

* شیبهای تا 30 درجه: آسان  

* شیبهای تا 40 درجه: کمی مشکل  

* شیبهای تا 50 درجه: مشکل  

* شیبهای تا 60 درجه: زیاد مشکل

* شیبهای تا 70 درجه: خیلی زیاد مشکل

* شیبهای بیش از 70 درجه: بی اندازه مشکل

آموزش کوهنوردی (7)

 

راه رفتن با کرامپن کلنگ

راه رفتن روی برف یخ زده و یخ احتیاج به تکنیک مخصوصی دارد و باید شخص بتواند در هر لحظه تعادل خود را حفظ کند. فراموش نکنید که تمرین سنگ نوردی برای این کار کافی نیست و باید تمرین مخصوص به خود این کار را داشت.

بهتر است کرامپنهای دوازده دندانه ای به کار برد و کرامپن باید درست به اندازه کفش باشد، در این میان باید طوری اندازه باشد که بدون بستن بند آن اگر آن را با کفش از زمین بلند کنند، نیفتد. بند کرامپن باید سفت بسته شده باشد. کلنگ یخ نوردی مکمل خوبی برای کرامپن در عبور از روی یخ است.

اگر کرامپن درست به کار برده شود یعنی اگر دندانه های آن عمودی به کار برده شود، زحمت راه رفتن را خیلی خواهد کاست. در اینجا روش صحیح راه رفتن باعث می شود که عضلات ساق پا بیش از حد لازم خسته نشود. قدم ها باید فاصله ای از هم در حدود راه رفتن معمولی داشته باشند، تا در حین راه رفتن حلقه های کرامپن به هم برخورد نکنند. اگر شیب سطح از 20 درجه به بالا و برف محکم باشد، بستن کرامپن خوب است. در جاهای مسطح با یخ شیشه ای بستن کرامپن لازم می شود. در جاهای شیب دار باید طوری راه رفت که دندانه های عمودی کرامپن همه در یخ فرو روند.

در صعود سطح شیبدار سفت چه در خط مستقیم عمودی و چه سینه به سینه و متمایل باید اول دندانه های جلو را در یخ گیر داد زیرا در سربالایی دندانه های جلو کرامپن بهتر به یخ گیر می کنند

در جاهای شیب دار باید پا را بلند کرد  از بالا به پایین گذاشت نه این که نوک کفش را به زمین متمایل کرد و پا را روی زمین کشید. در موقع عبور مایل از جاهای شیب دار باید کمی قوز پا را به طرف سربالایی کج کرد تا دندانه های عمودی کرامپن در یخ فرو رود.

در صعود سطح شیبدار سفت چه در خط مستقیم عمودی و چه سینه به سینه و متمایل باید اول دندانه های جلو را در یخ گیر داد زیرا در سربالایی دندانه های جلو کرامپن بهتر به یخ گیر می کنند و این خود کمکی است. باید صورت را به طرف سربالایی کرد و بالا رفت. هر چه شیب سطح بیشتر باشد باید قدمها را کوتاه تر گرفت. این روش برای عضلات ساق پا خیلی خسته کننده است اما در مورد کرامپنهای بدون لولای میانی (خم نشو) کمتر خسته کننده می باشد.

دندانه های کرامپن بهتر است بیشتر به سطح پایین فشار بیاورند تا به جلو کوبیده شوند چون در این صورت کرامپنهای بدون لولای میانی برتری دارند. یخ های شیبها غالباً با پوششی از برف یا برف یخ زده پوشیده شده اند. اگر پوشش برفی این سطح آب شود و برفی روی آن نباشد، پوشش زیرین را یخ بلوری می نامند. سطح بالای یخ با پوشش زیرین آن از لحاظ نوع یخ کاملاً متفاوت است چون پوشش زیرین بسیار فشرده و محکم است، در صورتی که پوشش بالایی معمولاً نرم است و ممکن است این نرمی در بند شدن دندانه های کرامپن درد سر ایجاد کند.  

 

در صورت لزوم و در جاهای مشکل باید این طبقه را برای جا پا با کلنگ تراشید. در موقع صعود در سطح شیبدار با یخ سفت باید پاشنه ها را پایین نگه داشت، این روش کمک می کند که عضلات ساق پا زیاد خسته نشوند و علاوه بر این دندانه های دیگر را طوری قرار می دهد که فوراً در یخ سفت فرو رود. (زانوها در این روش تقریباً کشیده اند)

در صعود پیوسته در سطح شیبدار یخ زده، معمولاً عمودی بالا نمی روند بلکه بیشتر متمایل عبور می نمایند. بهتر است همیشه کرامپنها را به موقع به پا بست، حتی کمی زودتر تا کمی دیرتر. در هر یخ نوردی باید آنها را همراه داشت و در سنگ و یخ نوردی باید از آنها استفاده کرد. گاه اتفاق می افتد که برف نرم به ته کفش کوهنوردی می چسبد و دندانه های کرامپن را پر می کند، در این صورت باید مرتب برفهای چسبیده شده را کند و گرنه کرامپن بی اثر خواهد شد.

بهتر است در این مورد تکه ای پارچه نایلونی مثلاً از جنس کیسه  بیواک واگر نبود تکه ای کیسه  نایلنی ضخیم از پایین روی دندانه های کرامپن انداخت و پس از فشار دادن آنها که از آن عبور کنند، آنرا با نخ محکم بست. این عمل مانع جمع شدن برف به ته کفش می شود و دندانه های کرامپن آزاد می شوند.

پیش از این که شخص در ارتفاعات بالا و ناحیه  یخ برود و با یخ و دیواره های یخی درگیر شود، بهتر است در ارتفاعات پایین بدون کرامپن چندین تمرین آسان را عمل کند: در جای شیب دار کوتاه ولی با یخ سفت چند دفعه با صورت به طرف شیب پایین برود و بعد صورت را به طرف شیب کند و با کلنگ پله هایی بکند یا بدون پله بالا برود.

 در این میان جالب، راه رفتن با کرامپن است به نحوی که شخص تا سرحد لیز خوردن و افتادن آن را تمرین کند، تعجب آور است که در چنین حالی و با چنین شیبی باز وزن بدن قابل کنترل کردن است.

این آزمایشها و حتی سقوط ها و ترمزها در سطح پرشیب پوشیده از برف و یخ که در پایین به سطحی مسطح ختم می شود، برای کسب تجربه بسیار مفید است چون اینها را نمی توان به وسیله تئوری آموخت. از کلنگ یخ می توان در سطح های شیب دار برای تعادل بالا تنه به خوبی استفاده کرد.

با توجه به نوع برف ، یخ و زاویه سطح باید دسته یا نوک یا لبه کلنگ را به کار برد. دسته کلنگ را برای برف تازه یا برف یخ زده به کارمی برند، لبه کلنگ را برای برف یخ زده متوسط در نظر می گیرند زیرا لبه کلنگ دارای سطح اتکای زیادی است و می توان با آن پله هم کند و نوک تیز کلنگ برای یخ سفت به کار می رود.  

 

در عبور افقی یا متمایل سطح شیب دار چه در بالا و چه به طرف پایین، می توان از کلنگ به صورت زیر استفاده کرد، سر کلنگ را در دست راست می گیرند  و آن را افقی کمی متمایل به پایین در برف فرو می کنند و با دست چپ دسته آن نزدیک به فرو رفتگی در برف را می گیرند و روی آن تکیه می نمایند.

در این روش باید ابتدا نوک تیز دسته کلنگ در یخ یا برف خود فرو رود بعد می توان روی آن تکیه کرد. جای کلنگ موقعی تغییر داده می شود، که هر دو پا جای خود را محکم کرده باشند. باید لبه تیز کلنگ به طرف بدن نباشد و عمودی بر راستای حرکت به طرف بالا یا پایین باشد، تا لباس را پاره نکند. این روش در سطحهای متمایل تا زاویه 40 درجه اجرا می شود و در مورد استثنایی تا 45 درجه.

آموزش کوهنوردی (6)

 

راه رفتن روی برف و یخ

راه رفتن در روی برف و یخ برای کوهنوردان تکنیک ویژه ای مخصوص به خود می خواهد که باید با تجربه مخصوص یخ و برف همراه باشد و از لحاظ قوای بدنی هم باید کاملاً آماده بود زیرا صعود از روی برف و یخ انرژی بیشتری را می طلبد.

در درست کردن مسیر برای نفرات بعدی (برف کوبی) باید در مصرف انرژی صرفه جویی کرد. باید آهسته صعود کرد که در این میان فاصله پاها نباید زیاد باشد ، در برگشت نیز باید از مسیر دیگری استفاده کرد تا مسیر صعود خراب نشود.

کوهنوردان در سربالایی تند بهتر است مارپیچ بالا بروند تا چندان خسته کننده نباشد. همیشه باید از شکل طبیعی کوه استفاده کرد و در انتخاب مسیر باید دید که مسیر بنا بر ساعات روز روی سطح برف فشرده انجام می شود یا برف نرم.

در شیبهای تند برفدار، مسیر را باید کاملاً عمودی به طرف بالا انتخاب کرد. کوهنوردان در عبور متمایل از شیبهای تند با برف یخ زده نباید به طرف درون خم شوند بلکه باید عمود ایستاده و پاها را نیز عمود بر سطح برف بگذاشت.

در برف نرم و تازه باید برای تمام پا، جا پا درست کرد و کمی مایل به طرف پایین و فاصله افقی پاها باید تقریباً به قدر پهنای شانه ها باشد. در مسیرهای با سربالایی تند و برف عمیق برای باز کردن مسیر باید از زانو هم استفاده کرد. ابتدا با کف کفش برف را کمی می کوبند و اگر دوام آورد که با یک پا روی آن ایستاد، سپس با زانو باید به برف فشار آورد.

در برف زیاد چوب دستی، باتوم اسکی یا کلنگ کوه نوردی که به نوک آن بشقاب چوب دستی اسکی بسته باشند، کمک بسیاری به صعود خواهد کرد. سطح های شیبدار در حدود 50 درجه با برف پودری زیاد غیرقابل صعود هستند زیرا شخص تا کمر یا سینه در آن فرو می رود و بیرون آمدن از آن بسیار مشکل و خطرناک است. 

 

از بالکنهای برفی و نقابهایی با چندین متر ارتفاع نه تنها نمی شود گذشت بلکه خطرات جانی شدیدی همراه دارد. گاه با کندن پله ای که وقت فراوانی می گیرد می تواند از دیواره های عمودی برف و یخ عبور کرد.

در پایین آمدن از سطح برفهای یخ زده با شیب متوسط باید پشت به شیب و با فشار پاشنه  پا به برف، پایین آمد. در پایین آمدن از سطحهای برفی با شیب زیاد، اگر شخص نتوانست پشت به شیب پایین بیاید، باید فوراً چرخید و رو به شیب کرد و با کوبیدن نوک کفش به برف جا پا برای خود درست کند که در عین حال تکیه برای دستها هم هست.

در جاهای با شیب کم و بدون خطر می توان با کف کفش به طرف پایین لیز خورد و به پایین آمد. سرعت این حرکت را می توان با بالا بردن و در برف فرو کردن نوک کفشها و فشار کم یا زیاد پاشنه ها تنظیم کرد. در صورت لیز خوردن در سطح پرشیب برفی باید فوراً صورت را به طرف سطح شیب برگردانید و با دستها به سطح تکیه کرد و نوک کفشها را با کمی فاصله به سطح بند کرد. سر و گردن باید اینجا بالا نگه داشته شود و بالا تنه باید از سطح برف دور گرفته شود تا نوک کفشها بهتر به برف گیر کنند و ترمز بهتری صورت گیرد. 

 

اگر کلنگ یخ در دست باشد بهتر است دسته اش را نزدیک سر آن گرفته و در یخ فرو برود. کرامپن بسته شده باشد باید کلنگ یخ را در بالا با تمام قدرت به یخ کشید وگرنه وزن شخص به علت ترمز کرامپنها بالا تنه اش را از سطح برف جدا می کند و به صورت وارو زدن به طرف پایین بر می گرداند.

غالباً در ارتفاعات بالا از راهروهای برفی باید عبور کرد، در این نوع جاها احتمال ریزش بهمن و به خصوص قطعه های برف یخ زده و یخ و سنگ هست، پس باید در این جاها توقف نکرد و زود عبور کرد. ولی اگر هوا زیاد گرم باشد یا آفتاب بر آن تابیده شود، بسیار خطرناک خواهد بود.

در موقع عبور از تیغه هایی که هر2 طرف آنها خالی است و روی آنها را برف پوشانیده است باید شخص از تعادل خوبی برخوردار باشد زیرا سطح کم عرض است و به علت وجود یخ و برف چندان سطح اتکای مطمئنی وجود ندارد

در موقع عبور از تیغه هایی که هر2 طرف آنها خالی است و روی آنها را برف پوشانیده است، باید شخص از تعادل خوبی برخوردار باشد زیرا سطح کم عرض است و به علت وجود یخ و برف چندان سطح اتکای مطمئنی وجود ندارد. در این گونه جاها باید بر دقت افزود که یک حرکت عدم تعادل برابر با سقوط است و فقط با اتکای یک دست روی کلنگ می توان تعادل خود را نگه داشت. اگر برف زیر پا فشرده باشد، کرامپنها خوب گیر می کنند اما اگر پوشش بیرونی سست باشد، خطر بسیار است. در موقع عبور از روی تیغه ای، اگر نفر اول لیز خورد و به طرفی افتاد برای اینکه زیاد به پایین نیفتند و نفر دیگر را نیز با خود نبرد ( زیرا 2 کوهنورد در صعود پیوسته هستند) باید نفر دوم فوراً و بدون وقفه خود را به طرف دیگر پرت کند که ضربه اولی خنثی شود و طناب هر دو را نگه دارد.  

 

در موقع وزش بادهای تند، عبور از روی تیغه ها خطرات جانی دارد و باید از آن صرف نظر کرد. در اثر وزش باد در سینه پرشیب، تیغه های  نقابی کمابیش درست می شود. از تیغه هایی که دارای نقاب هستند باید با طناب عبور کرد. اگر توقف گاهی کاملاً مطمئن پیدا نشد، نفر اول نباید خیلی نزدیک نفر دوم باشد. شیروانی ها (نقابهای دو طرفه) بسیار خطرناک هستند زیرا به 2 طرف آویزان هستند و اگر خراب شود مقدار زیادی یخ و برف از طرف دیگر هم با خود به پایین خواهد آورد. غالباً عبور از نقاب پر زحمت است و گاه اگر نتوان آن را دور زد، باید با زحمت فراوان آن را سوراخ نمود.

روشهای راه رفتن روی برف عبارت اند از:

1- روش کلاسیک: در این روش با نوک و پنجه پاها به یخ و برف ضربه زده می شود و مسیر طی می شود.

2- روش سوئدی: در این روش با بغل پاها و به صورت ضربدری به یخ و برف ضربه زده می شود.

3- روش آمریکایی: این روش به ساعت 3 نیز معروف است در این روش یک پا با پنچه و یک پا با بغل به یخ و برف ضربه زده می شود.

در شیبهای ملایم صعود با کلنگ به صورت کلنگ ، پا و کلنگ انجام می شود و در شیبهای تند صعود به صورت کلنگ پا وکلنگ پا انجام می شود. در شیبهای تند کلنگ با دو دست گرفته می شود اما در شیبهای ملایم کلنگ با یک دست گرفته می شود. در تراورس ها کلنگ در دستی قرار می گیرد که به طرف کوه باشد.