یکی صبور،یکی قدرشناس

لزوم شناخت حقوق و وظایف دو جانبه در خانواده 

 

شناخت وظایف دو جانبه و تقسیم کار،  مى تواند در نظام خانواده تعادل پدید آورد. بدین خاطر برآنیم تا در این مقاله به بررسی و معرفی این وظایف بپردازیم :

شناخت حقوق

در بسیارى مواقع ، نشناختن حق و وظیفه ، ریشه ی عدم انجام وظیفه است و اگر آگاهى از وظیفه وجود داشته باشد ، تا حدى جلوى کوتاهی ها و تخلفات گرفته مى شود.

پس در یک مجموعه که هر کدام از افراد ، وظایفى بر دوش دارند ، گام نخست آن است که وظیفه را بشناسند ، سپس به آن عمل کنند.

وظایف دو جانبه

در یک خانواده ، دو طرفى که زندگى مشترک دارند ، حقوق متقابل نیز دارند. وقتى زن و شوهر ، همچنین اولیاء و فرزندان هر کدام وظیفه اى نسبت به طرف مقابل دارند ، اگر آن را بشناسند و به آن عمل کنند ، على القاعده نباید در خانه مشکل و اختلافى پدید آید.

باید هم زن در برابر شوهرش مطیع ، صبور ، متحمل ، قدردان و وفادار باشد ، هم شوهر نسبت به همسرش بردبار، نیکوکار، قدر شناس ، احترام گذار و تامین کننده نیازهاى معیشتى و آسایش باشد.

در سامان یافتن مساله حقوق و وظایف در خانواده سه مرحله وجود دارد:

اول : شناخت این حقوق و وظایف

دوم : عمل به آن وظیفه و تکلیف

سوم : مراعات دو جانبه این حقوق

اگر این سه با هم در رفتار و معاشرت خانوادگى وجود داشته باشد ، کار به بروز مشاجره و دعوا و شکایت و دادگاه و زندان و جدایى و... کشیده نمى شود و محلى براى نزاع نخواهد بود.

باید هم زن در برابر شوهرش مطیع ، صبور ، متحمل ، قدردان و وفادار باشد ، هم شوهر نسبت به همسرش بردبار، نیکوکار، قدر شناس ، احترام گذار و تامین کننده نیازهاى معیشتى و آسایش باشد.

اگر صبورى و قناعت و پرهیز از پرخاش و بددهنى و بى احترامى خوب است ، باید از هر دو سو باشد ، نه آنکه یکى به خود حق بدهد هر چه خواست بگوید و هر چه خواست انجام دهد ، ولى از طرف مقابل انتظار داشته باشد که جز تسلیم و سکوت و تحمل و ادب ، برخوردى نداشته باشد و در مقابل هتاکی ها و بى حرمتی هاى او حتى پاسخى معمولى هم ندهد!

در احادیث آمده است که : زن از شوهر خویش ، فرمانبردارى داشته باشد ، بى رضایت او کارى نکند و جایى نرود ، نسبت به او حالت تمکین داشته باشد ، شوهر را نیازارد ، او را اندوهگین نسازد ، در خانه خدمت کند ، شوهر دارى نماید ، رضایت او را از هر جهت جلب کند ، چراغ روشن کند ، غذا بپزد ، خانه را مرتب کند ، وقتى شوهر مى آید از او استقبال کند و آنگاه که از خانه بیرون مى رود بدرقه اش کند ، خود را براى غیر شوهرش نیاراید ، بى اجازه و رضایت او در اموالش دخل و تصرف نکند و... (1)

از سوى دیگر بر عهده مرد است که لوازم زندگى و خوراک و پوشاک و مسکن را تهیه کند ، در حد توان بر خانواده اش وسعت و گشایش دهد ، احترام زن را نگه دارد و از آزار و ضرب و شتم او بپرهیزد ، خود را براى همسرش آراسته و مرتب سازد ، بخشى از وقت خود را صرف رسیدگى به کارهاى خانه و انس با خانواده کند ، با مدارا و خوش زبانى برخورد کند و...

طبیعى است که اگر زن و شوهر ، هر دو به این وظایف عمل کنند ، خانه و خانواده اى خواهند داشت با صفا، آرام ، گرم و با محبت که زمینه ی رشد اخلاقى و تعالى فرهنگى خود و فرزندان شان نیز فراهم خواهد بود.

رسول خدا (صلى الله علیه و آله ) فرمود:

خیرکم ، خیرکم لاهله و انا خیرکم لاهلى (2)؛ بهترین شما کسى است که نسبت به خانواده اش بهتر باشد و من بهترین شمایم نسبت به خانواده ام .

اگر در روایات است که : زن ، محبت خویش را نسبت به شوهر ابراز کند و خویش را براى او بیاراید و سخنان دلپسند بگوید تا در چشم و دل شوهرش جاى بگیرد ، این را هم گفته اند که شوهر ، در بیرون از خانه حریم نگاه ها و ارتباط هایش را نگه دارد و به نوامیس ‍دیگران چشم ندوزد و چون از سفر باز مى گردد براى همسرش سوغاتى بیاورد و هدیه بدهد و نیازهاى عاطفى و جسمى او را بر آورد و...

اگر همسران پیامبر خدا (صلى الله علیه و آله ) به سفارش قرآن کریم ، به زندگى با قناعت و زاهدانه آن حضرت مى ساختند ، آن حضرت نیز در کارهاى خانه کمک مى کرد ، از هر چه مى خوردند ، مى خورد و هرگز از هیچ غذایى بد نمى گفت .

این است مفهوم عدل و انصاف در زندگى مشترک و خانوادگى . مراعات دو جانبه نسبت به حقوق متقابل زن و شوهر، رمز دوام و استحکام بنیان خانواده و تقویت انس و الفت در میان همسران است .

ادامه ی این مطلب را که راجع به تقسیم کار توضیح بیشتری می دهد را در مقاله ی بعد مطالعه کنید.

پی نوشت ها :

1- وسائل الشیعه ، ج 14، ص 111،

2- وسائل الشیعه ، ج 14، ص 122.

منبع : تلخیص شده از کتاب " الفباى زندگى (آشنایى با اصول و عوامل تحکیم خانواده ) "

نویسنده : جواد محدثى