اثر الکل و استرس در بیماری قلبی

الکل

یکی از مسائلی که بسیاری از مردم علاقه دارند در مورد آن مطالبی بدانند، ولی بعضاً نمی ‌توانند از پزشک یا افراد مطلع در مورد آن کسب اطلاع نمایند، رابطه ی مصرف مشروبات الکلی با بیماری قلبی است. گرچه اغلب مردم به دلیل پایبندی‌های مذهبی خود هیچ ‌گاه الکل مصرف نمی کنند، ولی در مورد تأثیر آن بر بیماری قلبی باورهای مختلفی وجود دارد. به گونه‌ای که بعضی فکر می‌ کنند الکل برای بیماری قلبی مفید است و به اطرافیان ‌شان که بیماری قلبی دارند نیز توصیه به مصرف آن می ‌کنند.

حتی در کشورهایی که مصرف مشروبات الکلی آزاد است به کسانی که الکل مصرف نمی ‌کنند توصیه به شروع مصرف الکل نمی‌ شود. تحقیقات نشان می ‌دهد که مصرف الکل می ‌تواند خطر سرطان پستان  را افزایش دهد. خصوصاً اگر باردار هستید یا تصمیم به بارداری دارید، یا هر گونه مشکل طبی دیگری دارید که مصرف الکل می ‌تواند برای آن مضر باشد، نباید الکل مصرف کنید. در کشورهای غربی به کسانی که از قبل الکل مصرف می ‌نموده‌اند نیز توصیه می‌شود حتی الامکان میزان مصرف الکل خود را کاهش دهند.

به هر حال با توجه به فرهنگ کشور ما مصرف الکل را توصیه نمی ‌کنیم و برای کسانی که احیاناً آن را مصرف می‌ کنند توصیه می ‌کنیم تا حد امکان آن را کاهش دهند.

آپنه ی خواب

آپنه ی خواب مشکلی جدی است که طی آن فرد در حین خواب مکرراً دچار حملات کوتاه قطع تنفس می ‌شود. این افراد بعد از مدت کوتاهی که به خواب می ‌روند، دچار احساس تنگی نفس و قطع آن می ‌شوند و از خواب بیدار می‌شوند.

افرادی که دچار آپنه ی خوابِ درمان نشده هستند، خطر بیشتری برای ابتلا به فشار خون بالا،  سکته ی قلبی، نارسایی قلبی و سکته ی مغزی  دارند.

احتمال ابتلا به آپنه ی خواب در زنان پس از یائسگی بیشتر می ‌شود. سایر عواملی که خطر این مشکل را افزایش می‌‌ دهند اضافه وزن، سیگار  کشیدن، استفاده از الکل، قرص‌های خواب و سابقه ی خانوادگی آپنه ی خواب است.

علایم این بیماری عبارتند از: تنفس نامنظم و انسداد راه تنفسی در هنگام خواب همراه با خواب‌آلودگی شدید در طی روز.

اگر احتمال می‌‌ دهید به این بیماری مبتلا باشید، با پزشک خود در مورد آزمایشات تشخیصی مربوطه مشورت کنید.

اگر اضافه وزن دارید، حتی میزان اندکی کاهش وزن (10درصد وزن قبلی تان) می ‌تواند موارد خفیف آپنه ی خواب را از بین ببرد. سایر مواردی که به شما کمک ‌می‌ کند عبارتند از: ترک سیگار، پرهیز از الکل و قرص‌های خواب‌آور.

خوابیدن به پهلو هم به عوض خوابیدن به پشت در تخفیف علائم کمک کننده است. بعضی افراد به وسائل مکانیکی که فشار هوا را در داخل بینی آنها افزایش می‌ دهند نیاز پیدا می ‌کنند. در موارد شدید ممکن است جراحی نیاز شود.

استرس و افسردگی

بسیاری از زنان نگران ارتباط بین  استرس  و بیماری قلبی هستند. مطالعات متعددی این ارتباط را هم برای مردان و هم برای زنان نشان می ‌دهد. به عنوان مثال خیلی وقت‌ها سکته ی قلبی با یک استرس شدید عاطفی خصوصاً عصبانیت آغاز می‌ شود. پس از حمله ی قلبی نیز افرادی که اضطراب و استرس بیشتری دارند، مشکلات بیشتری برای بهبودی دارند. در ضمن بعضی از راه‌هایی که مردم برای کنار آمدن با استرس در پیش می ‌گیرند (مثل پرخوری، سیگار کشیدن و مصرف الکل) آشکارا برای قلب مضر هستند.

اما استرس تنها مسئله ی عاطفی که می‌ تواند بر قلب اثر بگذارد نیست. افسردگی هم در زنان و هم در مردان پس از حمله ی قلبی فراوان است.

اگر شما دچار حمله ی قلبی شده‌اید و در حال حاضر به مدت طولانی پس از سکته احساس افسردگی و غمگینی می ‌کنید، یا اگر احساس غم زدگی شما شدید است، در مورد راه‌هایی که می ‌توانید کمک بگیرید با پزشک مشورت کنید.

به خاطر داشته باشید که حمایت دوستان، خانواده و دیگر بیماران قلبی می‌ تواند به بهتر شدن خُلق‌تان و انطباق با بیماری کمک کند.

جالب است بدانید که عادات بهداشتی سالم اثر محافظتی دارند. فعالیت بدنی منظم نه تنها استرس و افسردگی را از بین می‌ برد، بلکه به طور مستقیم عوامل خطر بیماری قلبی را کم می ‌کند.

تحقیقات اخیر نشان می ‌دهد که پس از حمله ی قلبی، شرکت کردن در یک برنامه ی کاهش استرس می ‌تواند میزان مشکلات بعدی قلب را کمتر کند. برنامه‌های کنترل استرس مثل گروه‌های حمایت از بیماران قلبی، می ‌تواند در یافتن راهی برای دست و پنجه نرم کردن با مشکلات زندگی کمک ‌تان کند. ارتباطات خوب بین فردی هم همین‌ طور هستند. برقراری ارتباطات فردی قوی احتمال بروز بیماری قلبی را کم می ‌کند. ارتباطات حمایت کننده، پس از حمله ی قلبی به افزایش طول عمر افراد کمک می ‌کند. اعمال و اعتقادات معنوی و مذهبی هم پس از جراحی قلب باعث بقای طولانی ‌تر بیماران می ‌شود.

در مورد ارتباط بین استرس، افسردگی و بیماری قلبی مطالب زیادی برای یادگیری باقی مانده، اما تنها مسائل کمی روشن شده است: این که آیا داشتن فعالیت بدنی، ارتباط تان با افرادی که از شما حمایت می ‌کنند، و در میان گذاشتن احساسات و نگرانی‌ هایتان با آن ها، به شما کمک می ‌کند تا شاداب ‌تر و طولانی ‌تر زندگی کنید؟

5 راهکار برای افزایش طول عمر مردان

تازه ترین پژوهش ها نشان می دهد که تنها اجرای 5 عادت صحیح بهداشتی در زندگی می تواند به میزان قابل توجهی خطر ابتلا به بیماری های قلبی را در مردان میانسال و کهنسال کاهش دهد.

به گفته محققان، حتی مردانی که در حال درمان فشار خون بالا هستند، می توانند خطر ابتلا به بیماری های قلبی را با ترک کردن سیگار، حفظ وزن ایده آل، ورزش منظم و روزانه، عدم مصرف نوشیدنی های الکلی و رعایت دقیق یک رژیم غذایی سالم در خود کاهش دهند.

این مطالعه ی 16 ساله بر روی 43 هزار مرد 40 تا 75 ساله صورت گرفته و در مجله 4 ژولای سیر کیولیشن منتشر شده است.

در این مطالعه تاثیر 5 رفتار بهداشتی سالم روی سلامتی افراد، بررسی شده است.

به طور جزیی تر این رفتارها شامل: حفظ شاخص توده بدن (BMI) به میزان کمتر از 25 و انجام حرکات ورزشی حداقل به مدت 30 دقیقه در روز است.

عوامل دیگر شامل عدم مصرف نوشیدنی ها الکلی، مصرف میوه ها و سبزیجات، غلات، آجیل و خشکبار، حبوبات، مرغ و ماهی، کاهش مصرف چربی های اشباع شده و مصرف مولتی ویتامین ها حداقل به مدت 5 سال است.

از میان تمام مردان شرکت کننده در مطالعه، 2183 نفر در طول مدت مطالعه، دچار حمله قلبی یا یک بیماری قلبی – عروقی کشنده شده بودند.

نتایج این بررسی ها نشان داد: مردانی که این 5 مورد را رعایت می کردند 87 درصد کمتر از سایرین به بیماری های قلبی مبتلا شده بودند.

این محققان همچنین دریافتند که اگر تمام مردان شرکت کننده در این تحقیق هر 5 رفتار را به طرز درستی انجام دهند ،می توانند تا 62 درصد از بروز بیماری های عروقی جلوگیری کنند.

به علاوه این تحقیقات نشان داد که در مردانی که داروهای فشار خون و کلسترول بالا را مصرف می کنند، در صورت رعایت این عوامل، ابتلا به مشکلات عروقی به میزان 57 درصد کاهش پیدا می کند.

بیماری های قلبی – عروقی به صورت مشکلاتی از قبیل دردهای آنژینی و انفارکتوس (حمله قلبی) بروز می کند.

علت بروز بیماری های قلبی، تشکیل تدریجی رسوب چربی ها یا پلاک ها در لایه داخلی دیواره سرخرگ هاست.

این رسوب ها مسیر عبور خون را محدود یا مسدود می کنند که این پدیده را "تصلب شرایین" یا "سخت شدن دیواره رگ ها (آترواسکلروز)" می نامند.

این بیماری هیچ علامت واضحی ندارد، ولی علائم آن زمانی بروز می کند که آسیب به سرخرگ ها آنقدر جدی شود که جریان خون به قلب محدود شده و سبب بروز درد شود.

مسدود شدن کامل یک سرخرگ خون رسان به قلب، منجر به حمله قلبی ناگهانی و کشنده می شود.

روش های متداول جهت پیشگیری از تصلب شرایین شامل کاهش فشار خون بالا، دریافت رژیم غذایی کم چربی ، کاهش وزن اضافی و ترک سیگار می باشد. به برخی افراد نیز برای کاهش کلسترول خون، دارو داده می شود.

همانطور که در بالا ذکر شد، تحقیقات نشان می دهند که ارتباط مستقیمی میان رژیم غذایی و بیماری قلبی وجود دارد و با دریافت یک رژیم غذایی سالم می توان سلامت قلب و دستگاه گردش خون را حفظ کرد.

به افراد سیگاری توصیه می شود که سیگار را ترک کنند، زیرا نیکوتین موجود در سیگار سبب افزایش ضربان قلب، افزایش فشار خون و افزایش نیاز قلب به اکسیژن می شود.

با مصرف سیگار، توانایی خون در حمل اکسیژن کاهش می یابد. عوامل سرطان زای دود سیگار به دیواره سرخرگ ها آسیب می رسانند.

همچنین استراحت و شل کردن عضلات، جهت کاهش میزان استرس لازم است. استرس از طریق افزایش هورمون های استرس (از جمله آدرنالین) سبب تولید و افزایش کلسترول خون می شود.

ماهنامه دنیای سلامت-12

مراقب قلب خود باشید

قلب، عضوی عضلانی و تو خالی است که در قسمت پایین قفسه سینه، در پشت و سمت چپ استخوان جناغ سینه قرار گرفته است. اندازه ی قلب هر فردی به اندازه ی مُشت دست اوست.

این عضو قوی و پُرکار، خون را به همه بخش‌های بدن اعم از سلول‌ها، عضلات، استخوان‌ها و اعضا پمپ می‌کند.

از دیدگاه یک متخصص قلب، قلب چه تعریفی دارد؟

در تمام طول زندگی، قلب با سرعتی حدود یک بار در ثانیه می‌تپد و حین فعالیت بدنی این سرعت به میزان قابل‌توجهی افزایش می‌یابد.

وزن قلب حدود 500 گرم است، با این حال در هر دقیقه حدود پنج لیتر خون یا بیشتر را پمپ می‌کند. قلب روزانه 7500 لیتر خون را به داخل دستگاه گردش خون پمپ می‌کند. خونی که به وسیله قلب جریان می‌یابد، نیازهای غذایی و اکسیژن سلول‌ها را تامین می‌کند.

دستگاه گردش خون که خون در داخل آن جریان می‌یابد از دو نوع رگ اصلی تشکیل شده است:

1-سرخرگ‌ها : خون اکسیژن‌دار را از قلب خارج کرده و به تمام بافت‌های بدن می‌رسانند.

2-سیاهرگ‌ها : خون حاوی مواد زاید مانند دی‌اکسید کربن را به قلب بازمی‌گردانند تا پس از آن به ریه‌ها برود. ریه‌ها دی‌اکسید کربن را خارج کرده و اکسیژن تازه را جایگزین آن می‌کنند.

اگر عمل پمپاژ قلب و گردش خون ناشی از آن تنها چند دقیقه از حرکت باز ایستد، زندگی خاتمه می‌یابد. در حقیقت، اغلب اوقات مرگ اولین علامت بیماری قلب و عروق است.

علت اصلی اینکه تا این حد روی پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی تاکید می‌شود نیز همین موضوع است.

چه عواملی می‌توانند سلامت قلب‌مان را تهدید کنند؟

عوامل خطرزای بیماری قلبی‌عروقی هم شامل مواردی است که شما نمی‌توانید در طول زندگی آنها را کنترل کنید، مانند جنس، سن و ارث و هم شامل جنبه‌هایی از زندگی شماست که قادر به کنترل آنها هستید مانند مصرف سیگار، اضافه وزن، فعالیت بدنی، میزان کلسترول خون، فشار خون بالا و قند خون بالا.

همچنین در نظر داشته باشید که خطر به معنی احتمال و شانس است، و نه به معنی حتمی بودن وقوع یک رویداد.

در بین صحبت‌هایتان به اضافه وزن اشاره کردید. در این باره نیز بیشتر توضیح دهید؟

هنگامی که وزن شما افزایش می‌یابد، بیشترین چیزی که به دست می‌آورید بافت چربی است. درست مانند سایر قسمت‌های بدن، این بافت نیز به اکسیژن و مواد مغذی خون نیاز دارد. با افزایش نیاز به اکسیژن و مواد مغذی، مقدار خون گردشی در بدنتان نیز ناگزیر افزایش می یابد. در نتیجه چاقی خطر ابتلا به فشار خون بالا را بیشتر می‌کند. چربی‌ اضافه همچنین با افزایش سطح کلسترول بد و تری گلیسرید و کاهش سطح کلسترول خوب همراه است.

با گذشت زمان تغییرات چربی خون در تولید رسوبات چربی در سرخرگ‌ها که به آن تصلب شرایین (آترواسکلروز) گفته می‌شود، مشارکت می‌کند. آترواسکلروز،سرخرگ شما را در معرض خطر بیماری سرخرگ کرونر و سکته مغزی قرار می‌دهد.

چاقی چند اثر مضر دیگر نیز دارد:

عامل اصلی دیابت نوع 2 و سنگ صفرا، چاقی است و می‌تواند قطع تنفس حین خواب و بیماری آرتروز مفاصل را نیز بدتر کند. چند نوع سرطان نیز با اضافه وزن همراه‌اند. در زنان این سرطان‌ها شامل سرطان پستان ، رحم، روده بزرگ و کیسه صفراست. مردان مبتلا به اضافه وزن در معرض خطر بیشتر ابتلا به سرطان روده بزرگ و پروستات هستند.

اگر چاق هستید کاهش تنها 10 درصد از وزن کنونی شما می‌تواند اثر مثبتی روی سلامتی ‌تان داشته باشد. کم کردن آهسته و پیوسته ی وزن به میزان نیم تا یک کیلوگرم در هفته، بی‌خطرترین راه کاهش وزن است.

زندگی شهری امروز موجب شده است که کمتر فعالیت بدنی کنیم و در نتیجه چاق شویم. درباره ورزش کردن نیز اظهار نظر بفرمایید؟

ورزش نکردن یک عامل خطرزای جدی برای بیماران قلبی عروقی است. این عامل همچنین با سایر عوامل خطر از قبیل چاقی، دیابت، فشار خون بالا و سطح پایین کلسترول خوب همکاری می‌کند.

نداشتن فعالیت بدنی، خطر بیماری سرخرگ کرونر را تقریبا دو برابر می‌کند و با خطر کلسترول بالا، فشار خون بالا یا مصرف سیگار قابل مقایسه است.

علاوه بر این افراد کم تحرک 30 تا 50 درصد بیش از دیگران در معرض ابتلا به فشار خون بالا قرار دارند.

اگر همین امروز تصمیم بگیریم و شروع به ورزش کنیم چه اتفاقی می‌افتد؟

ورزش منظم و متوسط تا شدید نقش بسیار مهمی در پیشگیری از بیماری‌های قلبی‌عروقی دارد. حتی میزان نسبتا کم فعالیت بدن، اگر به صورت منظم و به مدت طولانی انجام شود، سودمند خواهد بود.

فعالیت بدنی روزانه می‌تواند خطر بیماری قلبی‌عروقی را کاهش دهد. این عمل، میزان کلسترول خوب شما را بالا می‌برد، سطح کلسترول بد و تری گلیسرید را کاهش می‌دهد و فشار خون را کم می‌کند. کارایی عضله قلب را بهبود می‌بخشد و در کنترل وزن به شما کمک می‌کند. ورزش منظم قادر است خطر حمله قلبی بعدی و مرگ را نیز کاهش دهد.

فعالیت جسمی علاوه بر مزایایی که روی قلب و عروق خونی دارد، برای سایر قسمت‌های بدن نیز سودمند است. فعالیت بدنی موجب ساخت استخوان‌ها، عضلات و مفاصل سالم می‌شود و خطر سرطان روده را کاهش می‌دهد.

همچنین فواید روانی نیز دارد. احساس افسردگی و اضطراب را کاهش داده و خلق را بهتر کرده و احساس خوب بودن را تقویت می‌کند.

اغلب موارد، واژه بیماری قلبی عروقی با بیماری قلبی اشتباه گرفته می‌شود. این دو بیماری چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟

بیماری قلبی‌عروقی و بیماری قلبی اغلب به جای هم به کار می‌روند، اما "قلبی‌عروقی" اصطلاح گسترده‌تری نسبت به "قلبی" است زیرا نه تنها قلب، بلکه همه سرخرگ‌ها، مویرگ‌ها و سیاهرگ‌هایی را که مستقیم یا غیر مستقیم با قلب ارتباط دارند، در بر می‌گیرد.

به این ترتیب بیماری قلبی‌عروقی، نه تنها بیماری‌های قلب، بلکه بیماری‌های عروق خونی مانند سکته مغزی را نیز شامل می‌شود.

دکتر ارشمیدس صنعتی- فوق ‌تخصص قلب و عروق

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

مصاحبه: دکتر مجید سلطانی