نگاهی به عوارض داروهای گیاهی بر پوست

مقدمه
استفاده از داروهای گیاهی به لحاظ ارزانی، در دسترس بودن و آسانی مصرف، در جهان و خصوصاً کشورهای در حال توسعه رو به افزونی یافته‌اند. همگام با افزایش مصرف و عرضه آنها، عوارض جانبی سویی خصوصاً در موارد مصرف بی‌رویه و بدون نظارت پزشکان به سراغ بیماران خواهد آمد، بنابراین این باور و نگرش که داروی گیاهی کاملاً بی‌خطر و بی‌عارضه بوده و بدون نظر پزشک در هر شرایط قابل استفاده می‌باشد، زیر سؤال می‌رود.
بیماریهای پوستی از آنجاییکه اغلب به درمان‌های طولانی نیازمندند و بیماران را دچار اضطراب و تنش ناشی از قابل رؤیت بودن آنها، می‌نمایند، بیشتر از سایر بیماری‌ها در معرض مواجهه با گیاهان دارویی قرار دارند. رایج‌ترین طرز مصرف گیاهان در بیماری‌های پوست، به شکل موضعی (Topical) می‌باشد و مالش مواد و عصاره گیاهی در سطح پوست گاهاً منجر به حساسیت‌های تماسی و تحریکات موضعی و حساس شدن در برابر آفتاب و اشعه ماورای بنفش می‌گردد.
به عنوان مثال مرکبات و آویشن که دارای مواد روغنی به نام Essential Oils هستند می‌توانند ایجاد اگزمای تماسی آلرژیک در مناطق تحت درمان بویژه صورت، پلک‌ها و اطراف دهان نمایند. صمغ گیاه آلویه‌ورا که در اگزماها و جراحات سطحی و التهابات پوستی کاربرد درمانی داشته، می‌تواند ایجاد درماتیت تماسی آلرژیک نماید و در زخم‌های عمقی نیز اگر مصرف گردد، التیام آنها را به تأخیر می‌اندازد و می‌تواند مضر باشد.
در ساقه و برگ برخی از گیاهان که با کودهای حاوی آرسنیک تغذیه شده‌اند، عنصر آرسنیک تجمع می‌یابد و می‌تواند در دراز مدت برای مصرف کنندگان آنها، ایجاد مسمومیت و حتی سرطان پوست یا ریه نماید.
موردی دیگر از عوارض سو جانبی ناشی از گیاهان، مصرف مقادیر زیاد شاه‌بلوط هندی (Horse Chestnut) بدلیل دارا بودن موادی که محرک سیستم ایمنی هستند، ایجاد لوپوس می‌نماید و یا مصرف افدرا (Ephedra) که در قرص‌های لاغری از آن استفاده می‌گردد، ایجاد عوارض قلبی و حتی مرگ می‌نماید.برخی از گل‌ها و فرآورده‌های گیاهی خواص هورمونی دارند به عنوان مثال جینسنگ (Ginseng) خواص استروژنی دارد و در خانم‌ها می‌تواند اختلالات قاعدگی و حساسیت پستان‌ها و اضطراب روحی ایجاد کند.
اینها اشاراتی مختصر به عوارض عدیده ناشی از مصارف بی‌رویه و کنترل نشده پاره‌ای از گیاهان دارویی بوده است.

پروتکل پیشنهادی :
داروهای گیاهی حتماً با نسخه پزشک مجرب در این زمینه ارایه شوند. در زنان باردار، شیرده و اطفال زیر ۷ سال با نهایت احتیاط و دقت تجویز شوند. (بهتر است مصرف نگردد)
فقط گیاهانی که بسته‌بندی بهداشتی و دارای پروانه و مجوز ساخت معتبر هستند در بازار دارویی مورد استفاده قرار گیرند. از مصرف قرص‌ها و شربت‌هایی که عنوان گیاهی داشته ولی فاقد بروشور و کاتالوگ راهنما هستند (و برای مصارفی همچون لاغری، تنظیم اشتها، بارور شدن، زیبایی پوست و محرک قوای جنسی تعبیه و تهیه شده‌اند) جداً خودداری گردد.

میوه ها ، گیاهان و درمان بیماریها

کلم و تخم کلم :

کلم سبز و کلم قرمز، کلم پیچ، کلم چینی، کلم دلمه‌ای، گل کلم، کلم بروکسل و کلم بروکلی همه از انواع کلم‌ها هستند. کلم سرشار از ویتامین‌های A، B، B۶، C است و دارای مواد معدنی گوگرد، کلسیم، کلر، ید، پتاسیم، منیزیوم و کمی ارسنیک می‌باشد، به همین جهت یکی از پاک کننده‌های خوب به حساب می‌آید. ملین است و به رشد عمومی بدن کمک می‌کند. کلم به دلیل دارا بودن کلسیم و گوگرد برای موها و ناخن‌ها مفید است، پوست را نرم می‌سازد و در درمان زخم‌های روده‌ای و معده‌ای مؤثر است. دانشمندان ماده فعالی را که در کلم است و زخم معده و روده را ترمیم می‌کند، ویتامین یو «U» نامیده‌اند. علاوه بر اینها کلم سنگ‌های کلیه و مثانه را از بین می‌برد. در یونان قدیم کلم را به عنوان داروی شفابخش و جوانی می‌شناختند. ارسنیک موجود در کلم موجب تقویت اعصاب می‌شود و رعشه را از بین می‌برد و از ابتلا به بیماری جذام نیز جلوگیری می‌کند. گوگرد موجود در کلم با باکتریهای درون روده‌ها واکنش انجام می‌دهد و ایجاد گاز می‌نماید و مسیر دفع مواد زاید را نرم می‌سازد. بذر سبز این گیاه را نیز می‌توان آب گرفته و استفاده نمود که همان خواص کلم را دارد. کلم برای قوه بینایی مفید است، صدا را باز می‌کند، ورم طحال و روده را معالجه می‌کند. کلم کمی خواب‌آور است، این عامل دارویی در کلم قرمز مربوط به آنزیم‌ها است که در اکثرساقه‌های زیرزمینی، هویج و شلغم نیز وجود دارد. اما در کلم بیشتر یافت می شود. آب کلم قرمز برای سینه مفید است. مالیدن آب کلم روی جایی از بدن که روماتیسم یا نقرس دارد، مفید است. افراط در خوردن انواع کلم باعث دیدن خواب‌های پریشان، تولید نفخ و بالاخره غلیظ شدن خون و بالا رفتن فشارخون می‌شود. کلم طبیعتاً گرم است و برای اشخاص سرد مزاج مفید است. برای افراد گرم مزاج چندان سودمند نیست. کلم خاصیت نیروبخشی زیادی دارد. جهت رشد اطفال مناسب است. آب برگ‌ها و ساقه و جوانه کلم کرم‌کش است و جهت دفع کرم معده کودکان بسیار مؤثر است. آب کلم قرمز جهت مبارزه با چاقی اگر به همراه آب پرتقال یا نارنج مصرف شود، تأثیر فراوان دارد. برای رفع گرفتگی صدا و اختلالات ریوی بهتر است یک یا دو برگ کلم قرمز را خرد کرده و در نیم لیتر آب جوشانده و میل شود. کلم کلسیم، کلروفیل و ویتامین A دارد. کلروفیل آن موجب افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌شود و گردش خون و تنفس سلولی را تقویت می‌کند. کلم قمری نیز طعمی تند و غلیظ دارد و مزه آن چیزی مابین کلم پیچ، تربچه و شلغم است. کلم قمری دارای کلسیم و آهن است و دیگر مواد آن کربوهیدرات و کلروفیل و ویتامین C است. آب کلم قمری به همراه آب دیگر میوه‌جات یا سبزیجات طعم خوبی دارد.

پیاز :

پیاز خام دارای ویتامین «ث» فراوان و ویتامین‌های A و B و املاح معدنی از قبیل گوگرد، آهن، آهک، فسفر، پتاسیم، سدیم، ید، سیلیس، کلسیم، نیترات، صمغ و موم است.

فسفر قدرت تفکر را بالا می‌برد. گوگرد موجود در پیاز جهت ضد عفونی کردن خون و ششها، برطرف کردن آسم، ورم گلو، برونشیت و گریپ مؤثر است. پیاز دارای ید است و در درمان گواتر، آبسه و جوشهای زیر پوست تأثیر فراوان دارد.سیلیس موجود در پیاز در نگهداری استخوانها و رگ‌ها ضروری است. پیاز حاوی مقداری هورمون و دیاستاز است که موجب تقویت غدد اشکی، گوارشی و جنسی می‌شود و دارای آنتی بیوتیک است که خون و “بیماریهای تنفسی” را ضد عفونی می‌کند.

پیاز از بیماریهای “قندی”، کلیوی، مثانه، ورم ساق‌ها، پروستات و رماتیسم مفصلی جلوگیری می‌کند و در رفع سرماخوردگی‌های خفیف و میگرن مفید است همچنین از لخته شدن خون در رگ‌ها و سکته مغزی و قلبی جلوگیری می‌کند و مشکلات تأخیر در دوران قاعدگی را برطرف می‌سازد.

آب پیاز محرک عمومی بدن و مقوی قلب و اعصاب و ضد دیفتری است. پیاز دارای مقدار کمی فسفات و انسولین گیاهی موسوم به گلوکولینین، قند ساکاروز و مقداری ترکیبات پلی فنولی، آلیسین و اسانس فرار بنام سولفوردالیل می‌باشد. سولفوردالیل محرک چشم است و موجب ریزش اشک می‌شود. این اسانس بر اثر حرارت از بین می‌رود. آب پیاز دارای خواص دیگری نیز از جمله دفع انگل‌های روده‌ای و تخمیرهای روده‌ای، تعادل اعمال غدد تحریک دستگاه گوارش و اشتهاآوری، کاستن قند و فشارخون و ناراحتی‌های نفخ شکم، درمان اسکوربوت، نرم کردن سینه و دفع خلط، رشد موها، هضم غذاهای سنگین، رفع خستگی، درمان الکلیسم، آب آوردن شکم، جلوگیری از سرطان کبد، دفع ادرار، رفع سرفه‌های خشک، رفع یبوست، رفع ناراحتی‌های گوش، رفع بیحالی، رفع خستگی‌های فکری، رفع چاقی و درمان ناتوانی جنسی.

در مواردی مصرف زیاد پیاز و آب پیاز توصیه نمی‌شود، از جمله برای کسانی که معده و روده ضعیف دارند یا ناراحتی‌های پوستی و کبدی و یا سابقه خونریزی معده دارند و یا مبتلا به کولیت هستند، افرادی که زیاد آروغ می‌زنند. لایه‌های نازک درونی پیاز دیرهضم هستند. پیاز اسیدیته شیره معده را زیاد می‌کند و برای کسانی که سو هاضمه دارند، مضر است. می‌توان آب پیاز را گرفت و با آب سبزیجات دیگر مخلوط کرد و مصرف نمود. آب پیاز سریعاً می‌بایست مصرف شود، چون فاسد می‌گردد.

کمکهای اولیه - ایست قلبی

ایست قلبی:
توقف ناگهانی قلب یکی از فوریت‌های امدادی بوده که اگر در همان موقع بتوان بیمار را نجات داد، حیات او تجدید می‌گردد.
علل:
بیماریهای قلبی و عروقی، ضربه به قلب، داروهای محرک، غرق‌شدگی، خفگی، برخی بیماریها، بیهوشی، شوک، خونریزی، برق‌گرفتگی و … از علل ایست قلبی می‌باشند.
علایم:
مردمک‌های گشاد، اختلال تنفسی یا قطع تنفس و نبض، خاکستری رنگ شدن پوست، عدم وجود نبض در ناحیه گردن
روش تشخیص:
برای این کار از نبض ناحیه گردن استفاده می‌شود. ۵-۱۰ ثانیه برای یافتن نبض تلاش کنید، اگر نبضی احساس نکردید به معنای ایست قلبی است.
کمک‌های اولیه: ماساژ قلبی
ماساژ قلبی عبارت است از فشار منظم و موزونی که بوسیله کف دو دست در بزرگسالان، کف یک دست در کودکان و دو انگشت در نوزادان روی دیواره جلویی قفسه سینه وارد می‌شود.
نحوه انجام ماساژ قلبی:
۱. محل ماساژ را معین کنید.
در بالغین و اطفال دو انگشت بالاتر از انتهای استخوان جناغ سینه و در شیرخواران زیر یک سال یک سانتی‌متر پایین‌تر از خطی که دو نوک سینه را به هم وصل می‌کند روی استخوان جناغ سینه.
۲. پاشنه یک دست را در محل مشخص شده جهت انجام ماساژ قرار داده و دست دیگر را روی دست اول قرار دهید، سپس انگشتانتان را در هم فرو کنید. نباید نوک انگشتانتان با سینه مصدوم در تماس باشد.
۳. در حالیکه دستها کاملاً عمود بر بدن مصدوم بوده و آرنج‌ها کاملاً صاف می‌باشد قفسه سینه او را به نرمی و آرامی به سمت داخل فشار دهید. از فشارهای تیز و سریع بپرهیزید.
احیا قلبی و ریوی (C.P.R) Cardio Pulmonary Resuscitation
در صورت ایست قلبی و تنفسی، همزمان اقدام به انجام تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی همراه با هم می‌کنیم که به این عمل CPR گویند.
عملیات CPR در سه مرحله انجام می‌شود:
A: Air way ایجاد راه هوایی باز (۱)
B: Breathing برقراری تنفس مناسب (۲)
C: Circulation برقراری جریان خون مناسب (۳)
موارد (۱) و (۲) در فصلنامه شماره سه توضیح داده شد.
CPR در بزرگسالان به روش یک نفره و دو نفره انجام می‌گیرد به این صورت که بعد از تشخیص قطع تنفس و ایست قلب از طریق روشهای تشخیصی گفته شده، باید بلافاصله بعد از بازکردن راه هوایی (A) اقدام به تنفس مصنوعی (B) و ماساژ قلبی (C) توأم نمود.
CPR یک نفره:
خلاصه عملیات CPR توسط یک امدادگر به ترتیب زیر است:
۱. از بیهوش بودن مصدوم اطمینان حاصل کنید.
۲. درخواست کمک نمایید.
۳. راه هوایی را باز کنید.(A)
۴. تنفس مصدوم را برقرار کنید.(B)
۵. در صورت ایست تنفسی، دوبار تنفس مصنوعی بدهید.
۶. نبض سرخرگ کاروتید(گردنی) را کنترل کنید.
۷. در صورت ایست قلبی، ۱۵ بار ماساژ قلبی بدهید.(C)
۸. سپس دو بار تنفس بدهید. این چرخه را بصورت دو بار تنفس مصنوعی و ۱۵ بار کمپرس قلبی به مدت یک دقیقه (یعنی ۴ بار تنفس و ماساژ) ادامه دهید.
۹. در دقیقه اول و پس از آن، هر سه دقیقه یک بار نبض کاروتید را بررسی کنید. به محض برقراری ضربان قلب، ماساژ قلبی را متوقف کرده و تنها به تنفس مصنوعی با سرعت ۱۲ بار در دقیقه بپردازید.
۱۰. به محض برقراری تنفس طبیعی، تنفس مصنوعی را قطع کرده و مصدوم را در وضعیت بهبودی قرار دهید.
۱۱. اگر تنفس و ضربان قلب مصدوم برقرار نشد، CPR را تا رسیدن پزشک ادامه دهید.
CPR دو نفره:
خلاصه عملیات CPR با دو امدادگر به ترتیب زیر است:
۱. دو امدادگر در طرفین مصدوم زانو می‌زنند. امدادگر اول که مسیول تنفس مصنوعی است بالای سر مصدوم قرار می‌گیرد. امدادگر دوم که مسیول ماساژ قلبی است، لباس مصدوم را کنار زده و دستهایش را در موقعیت صحیح روی جناغ سینه قرار می‌دهد.
۲. امدادگر اول با صدا زدن و تکان دادن مصدوم از بیهوشی و ایست تنفسی او اطمینان حاصل می‌کند. سپس راه تنفس را باز کرده و دو بار تنفس مصنوعی می‌دهد. پس از آن نبض شریان کاروتید را آزمایش کرده و در صورت ایست قلبی به امدادگر دوم فرمان شروع ماساژ قلبی را می‌دهد.
۳. امدادگر دوم ماساژ قلبی را با سرعت ۶۰ بار در دقیقه شروع می‌کند.
۴. امدادگر اول بدون وقفه یک بار تنفس می‌دهد و امدادگر دوم نیز بدون وقفه ۵ بار ماساژ قلبی می‌دهد و این چرخه (یک بار تنفس و پنج بار ماساژ قلبی) به مدت یک دقیقه ادامه یابد.
امدادگر اول باید در ضمن انجام ماساژ قلبی توسط همکارش، نبض شریان کاروتید را بررسی کند و از مؤثر بودن ماساژ قلبی اطمینان حاصل کند. اگر همزمان با ماساژ قلبی، نبض کاروتید حس نشد ممکن است اشکال در نحوه قرارگیری مصدوم یا نقطه وارد آمدن فشار یا نیرو کم امدادگر باشد که هریک از این اشکالات باید سریعاً برطرف شود.
نکته ۱) اگر مصدومی تنفس می‌کند ولی تنفس او دچار اشکال است، می‌توانید به او تنفس مصنوعی بدهید اما تا زمانیکه قلب ضربان دارد هرچند ضعیف و نامنظم، هرگز نباید اقدام به ماساژ قلبی کرد، چون این کار ممکن است ایست کامل قلب را در پی داشته باشد.
نکته ۲) برای اطمینان از ایست قلبی از نبض گردنی استفاده کنید. استفاده از نبض سرخرگهای محیطی در ناحیه مچ دست یا بازو می‌تواند باعث اشتباه شود، چون نبض این شریان‌ها حتی در شرایطی که قلب هنوز می‌تپد، ضعیف و غیرقابل لمس می‌باشند.
نکته ۳) به دلیل اهمیت ماساژ قلبی، ضرورتی ندارد که در حین تنفس مصنوعی، انجام ماساژ قلبی متوقف شود زیرا ماساژ قلبی تنها درصدی از کار قلب را ایجاد می‌کند.
نکته ۴) در اطفال کمتر از ۸ سال CPR همواره یک نفره بوده و نسبت آن(تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی) یک به پنج می‌باشد.
خطاها و عوارض CPR:

* ممکن است هنگام دادن تنفس، دهان امدادگر کاملاً دهان مصدوم را نپوشانده باشد و در نتیجه قسمت اعظم هوا به جای ورود به ریه‌ها وارد محیط اطراف شود.

* به علت غفلت از وضعیت دادن به سر و چانه مصدوم مجاری هوایی بسته شوند و قسمت اعظم هوا وارد مری شود و اتساع معده عاملی جهت تحریک استفراغ و ورود آن به مجاری هوایی (آسپیراسیون) و خفگی مصدوم شود.

* اگر تنفس بیش از حد قوی و سریع باشد خود امدادگر دچار خستگی، سردرد و سرگیجه خواهد شد.
* شکستگی ترقوه، دنده‌ها و جناغ سینه در اثر فشارهای تیز و خشن.

* پارگی کبد و خونریزی داخلی بر اثر زیاد پایین قراردادن کف دست، موقع ماساژ قلبی.